1. Taridresaka
Anankiray amin’ireo
fisehoan-javatra nanana ny maha izy azy ao amin’ny Testamenta Taloha ny
faminaniana. Ireo soratra
mirakitra ny faminaniana no antoko lehibe faharoa amin’ny Soratra Masina Jiosy
manarakaraka ny Torâ. Nanana ny toerany lehibe teo amin’Israely sy ny
fiaraha-monina ny asa faminaniana. Ny antony dia satria ireo mpaminany ireo no
vava nampiasain’Andriamanitra hilaza ny hafany teo amin’ny vahoaka sy ny
mpitondra. Ny mpaminany no nirahin’Andriamanitra hampahafantatra ny vahoakany
ny làlana tokony hizorany mba hahazoany famonjena sy fiadanana.
Tsy tany Israely fahizay ihany anefa fa tato
ho ato dia hita fa mirongatra ireo fisehoan-javatra izay lazaina fa faminaniana
eto Madagasikara. Maro ireo olona milaza azy ho mpaminany ka milaza fa nahazo
hafatra ho an’ny firenena manontolo ary misy kosa ireo miasa ao anatin’ny
Fiangonana. Marobe ny mametra-panontaniana ny amin’izy ireny na tena mpaminany
marina izy ireny na tsia.
Voalaza mazava ao amin’ny soratra masina
mantsy fa nisy tokoa ireo mpaminany nantsoina hoe “sandoka.” Somary mifangaro
amintsika ankehitriny ny mikasika azy ireo. Matetika dia ny fahatanterahan’ny
zavatra lazain’izy na ny fahavitany fahagagana no ilazana azy fa mpaminany
marina. Inona marina moa no ambaran’ny Testamenta Taloha mikasika ny mpaminany
sandoka ary inona avy ireo toetra ahafantarana azy ireo? Ireo
fanontaniana ireo no hezahantsika hovaliana ao anatin’ity lahatsoratra fohy
ity.
2.
Voambolana
Ny teny hoe “mpaminany” dia iraisan’ireo fiteny
semitika manodidina ny Israely. Ny matoanteny Hebreo (amin’ny manaraka eo Heb)
hoe נבא (nb’)
dia midika hoe “miantso na manambara.”[1] Hita
saika amin’ireo fiteny semitika hafa izany, ohatra ny Akadiana nabȗ(m) dia midika hoe “manendry na miantso” ary
avy amin’izany no nahazoana ny anarana mifandraika amin’io izay midika hoe
“olona voantso na “olona nomena fahefana.”[2] Ao
koa ireo mpandinika milaza fa io matoanteny Heb io dia midika hoe “miboiboika
na mirongatra.”[3]
Izany hevitra izany dia ilazana izay miseho amin’ny mpaminany rehefa ahatongavan’ny
Fanahy izy ireo ka mitsikasinkasina sady mamory vava. Ireo mpaminany
“ecstatique” no tiana holazaina amin’izany. Ity hevitra farany ity anefa dia lavin’ny
mpandinika maro satria fantatra fa tsy voatery ho “ecstatique” daholo ny
mpaminany.[4] Marihina
anefa fa na dia misy itovitovizany amin’ireo “faminaniana” tany amin’ny
“Ancient Proche Orient” aza ny faminaniana hita tany Israely dia hita kosa ny
nampiavaka azy satria Andriamanitra tokana no loharano nipoirany fa tsy
andriamanitra maro.[5]
Ny fijerena maimaika ny endrika isehoan’ity
matoanteny dia ahitana fa endrika roa ihany no isehoany ao amin’ny Testamenta
taloha dia ny Niphal sy ny Hithpael. Ny Niphal dia manambara hevitra iharana (passif) ary ny Hithpael kosa
manambara hevitra “reflechie.” Ireo dia ahitana avy hatrany fa Andriamanitra no
loharano ipoiran’ny teny faminaniana ary ny mpaminany dia mpandray sy
mpanambara fotsiny. Ny teny hoe נָבִיא (navî’) “mpaminany” no tena fampiasa ilazana ny
mpaminany ary misy koa ny mpaminany vavy נְבִיאָה (nevî’â) na dia tsy maro aza izy ireo.
Ireto
avy ireo voambolana hafa ilazana ny mpaminany: רֹאֶה (rôeh) “mpahita,” חֹזֶה
(ḥôzeh) “mpahita (fahitana),” אִישׁ אֱלֹהִים
(ʾîš (hā)ʾĕlōhîm) “lehilahin’Andriamanitra” ary ny בְנֵי־הַנְּבִיאִים (bĕnê hannĕvîʾîm) “zanaky ny mpaminany.”[6] Na dia mitovitovy aza ny
hevitry ny רֹאֶה (1 Sam 9:9; 2 Tan 16:7; Isa 30:10; 1 Sam 9:11;
2 Tan 16:7; 1 Tan 26:28; 1 Tan 9:22; 2 Sam 15:27) sy ny חֹזֶה, (Isa 30:10; 2 Tan 19:2; 2 Tan 33:18; Amo 7:12; Mik 3:7; ) dia
misy mahasamihafa azy ireo ihany. Ny ḥôzeh dia ilazana fa ny mpaminany dia mandray hafattra avy
amin’Andriamanitra ka amin’ny alalan’ny fahitana no andraisany izany. Tsy dia
fampiasa amin’ny zavatra hafa afa tsy ny fahitana avy amin’Andriamanitra ity
anarana ity ary toy izany koa ny rôeh.
Inona
no mahasamy hafa ny נָבִיא (navî’), ny רֹאֶה (rôeh), ary ny חֹזֶה (ḥôzeh)?
Raha
jerena maimaika dia toa tsy misy mahasamy hafa azy ireo teny telo ireo fa samy
manambara ny asan’ny mpaminany avokoa. Ao amin’ny Bokin’ny Tantara dia samy ampiasaina
avokoa izy telo ireo nefa hita mazava fa ny חֹזֶה (ḥôzeh) dia manondro ireo mpaminany izay niasa manokana tao amin’ny lapan’ny
mpanjaka sy ny tempoly (ohatra Gada ao amin’ny 2 Sam 24:11) raha manondro ireo
mpaminany niasa teo amin’ny vahoaka kosa ny רֹאֶה (rôeh). Ny navî’ kosa dia ilazana ny mpaminany
amin’ny ankapobeny. Ny rôeh koa dia niasa tany an-drenivohitra
ary saika tao anatin’ny sehatry ny fanompoam-pivavahana (culte) no nahitana azy
ary voalaza fa nanampy ny vahoaka tamin’ny alalan’ny asa faminaniana nataony (consultation)
izy ireo ka naka tambiny izy tamin’izany. Ireo ḥōzîm “mpahita” rehetra dia nĕbîʾîm “mpaminany” nefa tsy ny nĕbîʾîm rehetra akory dia ḥōzîm. Ireo mpaminany tahaka an’i
Amosa, Mika ary Isaia dia nantsoina tamin’ny anarana hoe ḥôzeh io.
Ny
ʾîš (hā)ʾĕlōhîm “lehilahin’Andriamanitra” dia
noheverina ho nanana toerana manokana teo amin’ny fiaraha-monina noho ny
fahamasinany, izany hoe, olona niavaka teo amin’ny fiaraha-monina sy nanao
fahagagana. Ity anarana ity dia miverina in-77 ao amin’ny Testament Taloha ary
manondro olona 12: (1) Moses (Deot 33:1; Jos 14:6; Sal 90:1; Ezra 3:1; 1 Tant 23:14; 2 Tant 30:16 ;) (2)
anjelin’ny Tompo (Mpits 13:6, 8,) (3) ilay lehilahy nampijaly ny mpisorona
Ely (1 Sam 2:27,) (4) Samoela (1 Sam 9:6, 7, 8, 10,) (5) David (Neh 12:24, 36; 2 Tant 8:14,) (6)
Semaiah (1 Mpanj 12:22; 2 Tant 11:2,) (7) ilay lehilahy avy tany
Joda (1 Mpanj 13:1, 4, 5, 6, 7, 8, 11, 12, 14, 21, 26, 29, 31; 2 Mpanj
23:16, 17,) (8) Elia (1 Mpanj 17:18, 24; 2 Mpanj 1:9, 10, 11,
12, 13,) (9) ilay lehilahy izay nilaza tamin’i Ahaba mpanjaka fa handresy ny
Arameana Israely (1 Mpanj 20:28,) (10) Elisa (2 Mpanj 4:7, 9, 16, 21, 22, 25, 27, 40, 42; 5:8, 14, 15, 20;
6:6, 9, 10, 15; 7:2, 17, 18, 19; 8:2, 4, 7, 8, 11, 19,) (11) Hanana (Jer. 35:4,) (12) ilay lehilahy izay nampitandrina ny mpanjaka
Amazia tsy handeha hiady (2 Tant 25:7, 9.) Hita amin’ny fitantaran’ny Testamenta
Taloha fa izy ireo dia tsy mba nipetraka tamin’ny toerana iray fa
nifindrafindra arakaraka ny nanirahan’Andriamanitra azy. Tany amin’ny faritra
ambanivohitra dia nisy tamin’izy ireo no tonga mpitarika nafana fo (leader
charismatique) an’ireo bĕnê hannĕvîʾîm (2 Mpanj
2:15snm 1 Mpanj 20:35; 2 Mpanj 2:3, 5, 7, 15; 4:1, 38; 5:22; 6:1; 9:1).
Io fomba fiteny io dia midika ara-bakiteny hoe “zanaky ny mpaminany” nefa ny
tena heviny dia “mpikambana amin’ny antokon’ny mpaminany.”[7]
Matetika koa dia antsoina hoe “Sekolin’ny mpaminany” io fikambanana io noho ny
firafitra niorenany izay toa mametraka fa misy mpampianatra ary misy mpanaraka
izay toa mpianatra. Marihina anefa fa tsy nisy sekoly araka ny iheverantsika
azy ankehitriny akory tamin’izany fotoana izany izay nianaran’izay te ho tonga
mpaminany. Ny teny Heb bĕnê, ankoatry ny heviny
ara-bakiteny, dia ilazana olona mikambana ao anatina fikambanana iray izay misy
mpitarika sy fitsipika arahina. Izy ireo dia nivelona tamin’ny fanampiana
nataon’ny olona fa tsy mba nahazo fivelomana toy ny rôeh sy ny ḥôzeh. Ny ḥôzeh moa amin’ny maha mpiasam-panjakana
azy dia heverina fa nandray karama avy tamin’ny fanjakana ary saika
nifanerasera tamin’ny mpitondra ambony toy ny mpanjaka ny asa nataony. Ankoatr’io
bĕnê hannĕvîʾîm io dia
ampiasaina koa ny hoe חֶבֶל נְבִיאִים , (ḥevel hannĕvîʾîm) izay midika hoe
antokon’ny mpaminany (1 Sam 13:8–15; 15:1–35; 28:6.)
3.
Ny mpaminany sandoka
3.1.
Voambolana
Ny hoe “mpaminany sandoka” dia tsy hita ao amin’ny
Baiboly Hebreo akory. Ireo mpandika ny Septanta (LXX)[8] no
nanomboka nampiasa ny hoe ψευδοπροφήτης (pseudoprophḗtēs)
“mpaminany sandoka” (ohatra Zak 13:2; Jer 6:13; 33:7-8, 11, 16; 34:9; 35:1;
36:1, 8.) Rehefa nandika ny teny Heb navî’ tamin’ny teny Grika ny mpandika
ny LXX dia tsy nandika izany avy hatrany fa nanao fanazavana (interpretation)
ka tamin’ireo toerana izay milaza mikasika ny mpaminany tsy
nirahin’Andriamanitra na nilaza lainga dia nadikany hoe pseudoprophḗtēs
ny teny Heb navî’.
Izany anefa tsy midika fa
tsy manana ny hevitra mikasika ny faminaniana sandoka ny Testamenta Taloha.
Misy hevitra maromaro ilazana mikasika ny mpaminan sandoka ka ireto avy izany:
·
Mpaminany mandainga (Jer 6:13),
·
Mpaminany izay mandà ny tenin’ny mpaminany marina (Jer
27:9; 28:1),
·
Izay te hamono ny mpaminany marina (Jer 26:7; 33:7),
·
Mamitaka ny olona amin’ny alalan’ny nofiny (Jer 29:8; 36:8).
Maro ireo hevitra izay
ampiasan’ny Testamenta Taloha ilazana ny faminaniana sandoka:
·
Lainga, fitaka, fahadisoana ny faminaniana ataony (Jer 8:10; 14:14; 23:25,
32; 27:10, 14, 16; 28:15; 29:9, 21),
·
Teny milaza fiadanana nefa tsy misy fiadanana akory (Jer 6:14; 8:11; 14:3;
23:17; 28:2, 11; Eze 13:10; Mik 3:5),
·
Tsy miorina amin’ny fanapahankevitra navoakan’ YHWH tao amin’ny fivoariana
masina na ny konsilin’ny lanitra (Jer 23:18),
·
Manambara fahitana fanambarana feno lainga (Jer 14:14; 23:16; Eze 13:2snm,
22:28),
·
Faminaniana avy amin’i Bala na amin’ny anaran’i Bala (Jer
2:8; 23:13),
·
Fanahy mandainga no itenenan’ny mpaminany sandoka (1 Mpa
22:19–23).
·
Mpaminany sandoka avy amin’ny firenena hafa izay manao
ireo karazana fomba faminaniana na fomba fanaon’ny jenitilisa toy ny
fanandroana, fanaovana ody, majika, fivavahana amin’ny maty…(Deo 13:1–5; 18:20)
Hojerentsika manaraka ireo
marika ahafantarana ny mpaminany sandoka
3.2. Ireo marika
ahafantarana ny mpaminany sandoka
Tsara ho marihina
fa sarotra ny manavaka ny mpaminany marina amin’ny mpaminany sandoka ao amin’ny
Testamenta taloha raha ny lahatsoratra (texte) ihany no dinihina. Ny antony dia
satria samy נָבִיא no ampiasaina ilazana ny mpaminany marina sy
ny mpaminany sandoka. Araka ny efa voalazako tery ambony dia ny mpandika ny LXX
no nanao fandikana malalaka sy fanazavana ka nampiditra ny hoe ψευδοπροφήτης, “mpaminany sandoka” amin’ireo
toerana fantany fa manondro ny mpaminany sandoka ny teny hoe Heb נָבִיא.[9]
Mety misy milaza fa ny devoly no mpaminany sandoka voalohany tamin’ny
nandaingany tamin’i Eva (Gen 3). Raha ny marina anefa dia ao amin’ny Deo 13:1–5 sy 18:20 no ahitana voalohany ny
filazana mikasika ny mpaminany sandoka sy ny fampitandremana mifandraika amin’izany. Ny tena ahitana ny asan’ny
mpaminany sandoka be indrindra dia ao amin’ny 1 Mpa 22 = 2 Tan 18 ary indrindra
ao amin’ny bokin ‘i Jeremia, Ezekiela ary Mika. Ao amin’i Jeremia ohatra dia 14
amin’ireo toko 52 no ahitana ny resaka mpaminany sandoka (Jer 2; 4; 5; 6; 8; 14; 18; 23:9–40; 26; 27:9–16; 28; 29; 32.)[10]
Ireo fotoana taloha kelin’ny
nandravana ny tempoly sy Jerosalema tamin’ny 587 BCE no tena nahitana ireo
mpaminany sandoka teo amin’Israely. Araka ny hita ao amin’ny Fitomaniana dia
izy ireo no tompon’andraikitra tamin’ny loza nanjo ny firenena: “ny
mpaminaninao nahita lainga sy fahadalana ho anao; Ary tsy nampiseho ny helokao
mba hiaro anao tsy ho babo; Fa nahita faminaniana lainga sy fampiviliana ho
anao izy.” (Fit 2:14) Zavatra roa no azo anombanana ny mpaminany iray na marina
izy na sandoka dia ny teny lazainy sy ny asa ataony. Ireo indray ary izao no
hojerentsika fohy etsy ambany.
(1) ny mpaminany sandoka
dia sahy milaza lainga: manambara hafatra amin’ny anaran’YHWH izy ireo nefa tsy
YHWH akory no naniraka azy hanambara izany (Deo 18:20.) ireto ireo hevitra
maha ilazan’ny Testamenta Taloha ny hafatra ambarany:
·
Ireto avy ireo voambolana ampiasain’ny TT ilazana
ny teny ataony: שָׁוְא (šawe’) “tsinontsinona, famitahana” ny hafatra entiny (ohatra,
Eze 12:24; 13:6, 7, 8, 9, 23; 22:28;) כָּזָב, (kâzâv) “lainga, zavatra diso” ny
faminaniana ataony (Eze 13:6, 7, 8, 9, 19; 22:28;) טָעָה, (ṭa῾â)
“mamily làlana” ny faminaniany (Eze 13:10;) שֶׁקֶר (šeqer) “lainga, fitaka, fahadisoana ny faminaniana sandoka” izay lazainy (Jer
8:10; 14:14; 23:25, 32; 27:10, 14, 16; 28:15; 29:9, 21),
·
Tsy YHWH akory no naniraka azy ireo (Jereo ohatra Deo 18:20; Jer 14:14; 23:21, 32; 28:15; Eze 13:6.
·
Izy ireo ihany no mamorona ny fahitana lazainy fa tsy avy
amin’Andriamanitra (Eze 13:3.)
·
Ataony izay hinoan’ny vahoaka ny lainga lazainy (Jer 28:15; 29:31)
·
Tahaka ny andaloran’ny mpandalotra rindrina amin’ny feta tsy madity no
anafenan’izy ireo ny fahotan’ny olona (Eze 22:28.)
·
Milaza nofy feno lainga (Jer 23:32)
·
Tsy mandray andraikitra sady mamitaka (Zef
3:4)
·
Mamitaka ny vahoaka amin’ny alalan’ny
fampanantenana fiadanana amin’ireo izay ahazoany ranondranony ary ilazany ady
kosa ireo izay tsy manao izany (Mik 3:5; jereo koa Eze 13:19)
·
Mahamenatra ny
fitondrantenan’izy ireo, mamo ka mivembena sy mirediredy (Isa 28:7)
·
Na ny mpisorona na ny
mpaminany dia samy tsy matahotra an’Andriamanitra ka manota ary na ao amin’ny
tranon’Andriamanittra aza dia anaovany izany (Jer 23:11)
·
Mijangajanga, mandainga, manampy ny olona
hanao ratsy ireo mpaminany sandoka (Jer 23:14)
(2) Sarotra amin’ny
vahoaka izay mijery avy ety ivelany ny mamantatra avy hatrany ny mpaminany
sandoka satria mitovitovy ny zavatra ataony sy ny mpaminany marina avy
amin’YHWH:[11]
·
Voalohany, araka ny efa voalazako tery ambony,
dia teny iray ihany no nampisaina nilazana ny mpaminany marina sy sandoka (נָבִיא sy חֹזֶה,
ary indraindray ihany קֹסֵם, “mpanandro”
·
Samy milaza hafatra sy manao ny asan’ny
mpaminany izy roa ireo (1 Mpa 22:10, 12; Jer 28:2, 11; Eze 13:2)
·
Samy mandray hafatra amin’ny alalan’ny nofy sy
fahitana izy ireo
·
Samy milaza izy ireo fa ny
Fanahin’Andriamanitra no mampiteny azy
·
Samy manamarina ny asa
ataony amin’ny alalan’ny fahagagana izy ireo (1 Mpa 22:11; Jer 28)
·
Na ny mpaminany sandoka koa aza dia afaka
manao fahagagana (Deo 13:1–5; Eze 13:6)
·
Na dia ny mpaminany marina koa aza dia mety ho
voapentipentin’ny ota ka tsy ho tanteraka eo amin’ny fitondrantena nefa na dia
izany aza dia tsindrian’ny Testamenta Taloha mazava tsara ny fanamelohan’YHWH
ireo mpaminany sandoka noho ny fihetsika sy fitondrantena maloto niainan’izy
ireo (2 Mpa 9:11–12; Jer 29:26–27; Hos 9:7)[12]
·
Samy nahitana ny endrika “ecstatique” na ny
mpaminany marina na ny sandoka (1 Mpa 18; cf. 2 Mpa 10:18–31; jereo koa ny Zak13:6)
Voalaza fa ny
fahatanterahan’izay lazainy no marika ahafantarana fa mpaminany marina ilay
miteny (Deo 18:20–22; Jer 28:9; Eze 13:6; 33:33.) Sarotra anefa ny hanamarinana
ity fepetra ity ary mitombina izany raha ohatra ka tanteraka amin’ny fotoana
manodidina ny nilazany ilay faminaniany izay nolazainy toy izay nitranga
tamin’ny fahafatesan’i Ahaba (1 Mpa 22:29–40 = 2 Tan 18:28–34) sy Hanania (Jer
28:17) Hita amin’izany ary fa sarotra ny manamarina izany raha tanteraka aty
afara be ilay faminaniana. Noho izany dia tsy azo atao ho fepetra tokana sy azo
antoka ho marika ahafantarana ny mpaminany marina izany.
Na dia izany aza
anefa dia misy ihany ireo fepetra sy marika roa ahafantarana sy ahafahana
mamantatra ny mpaminany marina:
·
Mifanaraka amin’izay lazain’ny Torâ (soratra
masina) izay lazain’ny mpaminany marina fa tsy mifanohitra amin’izany (Deo
13:1–5; Isa 8:19–20; Jer 6:16)
·
Mifanaraka amin’izay nolazain’ny mpaminany
tany aloha izay ambarany (Jer 26:18; 28:8; Zak 1:4; 7:7) Na ity fepetra ity koa
aza dia mametraka olana ihany satria misy ireo mpaminany sandoka izay
“mangalatra” ny teny lazain’ny mpaminany marina ka ataony ho azy izany (Jer
23:30)
Isan’ny mahasarotra ny ahafantarana ny
mpaminany sandoka koa ny teolojia ao ambadik’izay lazainy. Ohatra, avy amin’ny
fijerin’ny vahoaka mihaino azy, ny fampanantenana fiadanana izay lazain’ny
mpaminany sandoka dia marina sy mitombina satria YHWH dia nampanantena
fiadanana ho an’ny vahoakany ary tafiditra ao anatin’ny fanekena nataony izany
(jereo ohatra Mic 3:11; cf.
2:7, 12–13; Jer 23:16–17, 25; 28:1–4, 11; Eze 13:10, 16; Amo 2:9–16; 3:2;
5:18–20.)[13] Amin’ny vahoaka izay mihaino dia vaovao mahafaly
no nambaran’ireo mpaminany sandoka (Eze 13:19; cf. 13:10, 16; Jer 6:14; 8:11;
23:17; Mik 2:7; 3:5–8, 11)[14] Ary ny tena olana dia tsy nahafaly ny vahoaka ny hafatra
nentin’ireo mpaminany marina satria saika nilaza loza ho an’ny firenena izy
ireo indrindra nandritra ny vanim-potoana nandravàna ny tempoly sy Jerosalema
(Isa 28:9, 10; Jer 26:9; 29:24–28; Hos 9:8; Amo 7:12, 16; Mik 2:6–11; 3:5.)[15]
Farany, tsy mba navelan’Andriamanitra tamin’izao ireo mpaminany sandoka
ireo fa nosaziny. Samy ahitana izany avokoa na ao amin’i Jeremia (23:12, 19) na
Ezekiela (13:9.) Tsy mba navelan’YHWH tsy ho voasazy ireo mpaminany ratsy fanahy
izay nampivily ny olony ho amin’ny feo hafa ka nahatoga loza ho azy.
Voalazan’ny Zak 13:1–6 fa amin’ny andro
farany dia hodiovin’YHWH ny fahotana sy ny fanompoantsampin’ny taranak’i Davida
sy ny mponin’i Jerosalema ary ao anatin’izany no hamongorany ireo mpaminany
sandoka.
4.
Fehiny
Araka ity fikarohana fohy mikasika ny mpaminany sandoka ao amin’ny
Testamenta Taloha ity dia ireto no azo amintinana azy:
·
Sarotra ny manavaka ny
mpaminany marina amin’ny mpaminany sandoka satria na ny anarana niatsoana azy
ireo aza dia iray ihany. Na dia izany aza anefa dia hita fa nisy fiavahany
hatrany izy ireo na teo amin’ny hafatra nentiny na teo amin’ny ny asa nataony
·
Tsy misy fepetra na marika iray tena azo
antoka ahafantarana ny mpaminany sandoka. Na ny fahatanterahan’ny faminaniana
nataony na ny fahavitany fahagagana dia samy tsy azo ilazana avy hatrany fa
marina na sandoka ny mpaminany iray. Ny antony dia satria, voalohany indrindra,
sarotra ny manamarina na tena tanteraka tokoa ilay faminaniana raha ohatra ka
ela aty aoriana vao miseho izany. Iza no hanamarina ny fahatanterahany? Ny
olona niara-belona tamin’ilay mpaminany ve sa izay nahita ny fahatanterahany? Faharoa,
na ny mpaminany sandoka koa dia mety mahavita fahagagana.
Ireto manaraka ireto kosa ireo marika tsy azo ihodivirana ahafahana
manavaka ny mpaminany marina amin’ny sandoka:
·
Voalohany, ny
faharatsian’ny fitondrantena dia marika azo antoka izay ambaran’ny Testamenta
taloha fa ahafantarana ny mpaminany sandoka. Raha tena ny Fanahin’Andriamanitra
no mitarika azy dia tsy maintsy hita taratra aminy ny fahamasinana sy ny
fahitsiana ary ny fahamarinana. Na dia mety ho voapentipentin’ny fahalemena aza
ny mpaminany marina dia hita mazava kosa ao amin’ny Testamenta Taloha fa ireo
mpaminany sandoka no tena voalaza fa nanana fitondratena tsy mendrika
·
Faharoa, marika sy fepetra azo amantarana ny
mpaminany sandoka koa ny votoatin’ny hafatra entiny. Raha tena mpaminany avy
amin’YHWH marina izy dia tsy maintsy mifanaraka amin’ny soratra masina izay
lazainy. Toy izany koa, tsy maintsy mifanaraka amin’izay nambaran’ny mampinany
tany aloha ny hafatra entiny fa tsy tokony hifanohitra amin’izany satria YHWH
tsy mahay mandainga.
·
Fahatelo, tia voninahitra sy tia harena ny
mpaminany sandoka ka milaza soa amin’izay manolotolotra azy. Mora fantatra
amin’ny fitiavany voninahitra sy ny filazany zavatra mahasodoka ny olona ny
mpaminany sandoka. Mampanantena zavatra poak’aty izy mba hahatonga ny mpihaino
azy ho faly ka hifikitra aminy bebe kokoa.
Entimody ho
antsika mpamaky:
Maka anankiray
amin’ireo olona fantatrao fa milaza azy ho mpaminany dia tombano sy refeso
amin’ny alalan’ireo marika sy fepetra hitantsika teo, dia hohitanao fa ianao ihany
dia ho afaka hanambara na mpaminany marina izy na tsia.
BIBLIOGRAFIA
A Concise Dictionary
of Akkadian, 2000 ed., s.v. “nabum”
A Greek - Hebrew/Aramaic Two-Way Index to the Septuagint,
2010 ed., s.v. “נבא”.
Enhanced
Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon, 2001 Logos ed., s.v. “נבא”
Smith, “Prophet; Prophecy” International Standard Bible Encyclopedia.
1986, 3:986–1004. Hans M. Barstad. “Comparare necesse est?Ancient Israelite
and Ancient Near Eastern Prophecy in a Comparative Perspective” in Prophecy
In Its Ancient Near Eastern Context Mesopotamian, Biblical, And Arabian
Perspectives. Edited by Manti Nissinen (Atlanta: Society of Biblical Literature, 2000)
Harper's Bible Dictionary 1985 ed. s.v. “promise”
Joseph A. Blenkinsopp. A History of Prophecy in Israel. Revised and
enlarged. Louisville: Westminster John Knox Press, 1983.
J. Jeremias. “נבא”
Theological Lexicon of the Old Testament Vol 2: 697–710.
P. A. Verhoef, “Pophecy” New International
Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis, Vol. 4:1067–1078.
The Dictionary of Classical Hebrew 1993 ed., s.v. “נבא”
Victor H.
Matthews. The Hebrew Prophets and their Social World: An Introduction.
Grand Rapids, MI: Baker Publishing Group, 2012.
[2] A Concise Dictionary of Akkadian,
2000 ed., s.v. “nabȗ(m)”
[4] Jereo ny adihevitra mikasika
izany ao amin’ny J. Jeremias, “נבא,” Theological Lexicon
of the Old Testament Vol. 2: 697.
[5] Hans M. Barstad, “Comparare necesse est? Ancient
Israelite and Ancient Near Eastern Prophecy in a Comparative Perspective” in Prophecy
In Its Ancient Near Eastern Context Mesopotamian, Biblical, And Arabian
Perspectives. Edited by Marrti Nissinen (Atlanta: Society of Biblical
Literature, 2000)
[7]
Joseph A. Blenkinsopp, A History of Prophecy in
Israel, revised and enlarged (Louisville: Westminster John Knox Press, 1983)
61.
[8] LXX: dikan-tenin’ny Testamenta Taloha amin’ny fiteny
Grika.
[9] P. A. Verhoef, “Prophecy,”
New International Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis Vol.
4:1076.
[10] Ibid. Jereo koa ireo teny
nandikana ny נָבִיא ao amin’ny TT hita ao amin’ny A Greek - Hebrew/Aramaic Two-Way Index To
The Septuagint. 2000 ed., “נבא”
[11] Victor H. Matthews, The Hebrew
Prophets and their Social World: An Introduction (Grand Rapids, MI: Baker
Publishing Group, 2012), 56.
[12] G. V. Smith, “Prophet; Prophecy,” International Standard Biblical Encyclopedia,
1986, Vol. 3:985.
0 Comments