Ny Jobily teo amin’ny Testamenta Taloha sy ny Fiangonana Ankehitriny

 

 

Ny Jobily teo amin’ny Testamenta Taloha sy ny mbola ilana ny Hampiainana ny

 Fiangonana izany Ankehitriny

Tanjona:

·         Ny ahazoan’ny mpamaky ny votoaty sy ny teolojian’ny Jobily teo amin’Israely ary ny hevitr’izany ho antsika ankehitriny.

·         Hanombanantsika ny fampiasana ity teny ity ankehitriny

Drafitry ny Famelabelarana:

·         Ny Jobily teo amin’ny Ancien Proche Orient (Somera, Babilôna)

·         Ny lalàna fototra momba ny Jobily teo amin’Israely (Lev. 25)

·         Ny fivoaran’ny teolojian’ny Jobily teo amin’Israely (Isa 61)

·         Ny Jobily izay nampianarin’i Jesosy: Jesosy no Jobily fahafahana ho an’ny mpanota

·         Ny fampiasana ny teny hoe “jobily” eo amin’ny fiarahamonina sy ny Fiangonana

 

FAMELABELARANA

1.      Ny Jobily teo amin’ny Ancien Proche Orient

·         Efa fomba fanao tany amin’ny APO hatramin’ny 2500 BCE tany Somera hatramin’ny 1500 BCE tany Babilôna; hita koa izany tamin’ireo firenena manodidina azy ireo toa an’i Asiria tamin’ny taonarivo voalohany BCE.

·         Nampiasaina tamin’izany ny fanafoanana trosa tamin’ny androan’ny Jobily

·         Nataon’ny mpanjaka izany tamin’ny fotoana manokana teo amin’ny fanjakana:

-          Rehefa miakatra eo amin’ny fitondrana ny mpanjaka vaovao

-          Teo amin’ny fahavitan’ny fanorenana na fanaovana fanavaozana ny tempoly

-          Rehefa avy nandresy an’ady

·          Zavatra telo no nanamarika ity famotsorana trosa nataon’ny mpanjaka ity tany Babilôna:

(1)    Fafàn’ny mpanjaka ny trosa ara-pambolena rehetra amin’ny vahoakany

(2)    Afahana ireo andevo vokatry ny trosa: ny vady, ny zanany vavy ary ny zanany lahy rehetra dia afahana ka afaka miverina any amin’ny tranony ireo

(3)    Averina amin’ny tompony ihany koa ny tany izay natao tsatóka sy ny zony feno amin’ny vokatry ny tany amin’ny androan’ny jobily. Ny anton’izany dia ny mba ahafahan’ny fianakaviana rehetra mivelona indray ka afaka manao ny adidy amin’ny maha miaramila, mandoa hetra ary manatanteraka ireo asa fanompoana ny fanjakana.

(4)    Marihina fa tsy tafiditra ao anatin’ireo famafana trosa ireo kosa ireo trosa vokatry ny fandraharahana matihanina (business debts)  

(5)    Ny ankamaroan’ny trosan’ny vahoaka dia vokatry ny tsy fahafahana mandoa hy hetra ara-pambolena ka ireo no mitambatambatra ka lasa miavosa. Ireo no fafan’ny mpanjaka satria fantany tsy ho vita intsony

Tany Babilôna, ity fomba ity dia nantsoina hoe misharum na andurārum. Ity teny ity no nahazoana ny teny Hebreo hoe d^erôr izay ilazana ny fanafahana amin’ny andro Jobily. Ndao ary hojerentsika inona moa no voalazan’ny lev 25 momba ny Jobily.

2.      Ny Lalàna Fototra momba ny Jobily teo amin’Israely araka ny Lev. 25

Ny Levitikosy 25 no ahitantsika ny lalàna fototra iorenan’ny Jobily ao amin’ny Testamenta Taloha. Ireto avy ireo loharano ahitana momba ny jobily ao amin’ny Testamenta Taloha: Lev 23:15–16; 25:1–55; 27:14–24, Jer 34:14–17; Isa 61:1–2.

Lev. 25: (1) Lev 25:1–7: momba ny taon-tsabata, (2)  Lev 25:8–22: momba ny Jôbily, (3) Lev 25 23–55: ireo lalàna sy fitsipika vokatry ny Jôbily.

Raha jerena ny Lev 25:1–7 dia ireto no azo amintinana ny taon-tsabata:

·         Toy ny itsaharan’ny olona isaky ny andro fahafito (Sabata), dia mitsahatra koa ny tany (taon-tSabata), ka tsy ambolena fa avela hahazo hery: mbola fanafahana ihany no hevi-dehibe eto: afahana amin’ny fiasany isan-taona ny tany ka avela haka aina; ireo mahantra koa dia avela hanana fahafahana haka izay hitany eny an-tsaha mba hivelomany: “fa amin’ny taona fahafito kosa dia hatsahatrao tsy hovolena izy, mba hisy hohanin’ny malahelo amin’ny firenenao; ary izay sisan’ireo dia mba hohanin’ny biby any an-tsaha kosa. Toy izany koa no hataonao amin’ny tanimboalobokao sy amin’ny tanin’olivanao.” (Eks 23:11).

·         Ampianarin’i Jehovah hahay hiankina Aminy ny Zanak’Israely: ny vokatry ny tany avy amin’ny taona fahenina sy izay mitsiry ho azy no mamelona azy ireo mandritra ny taon-tsabata.

·         Itaizan’i Jehovah ny Zanak’Israely mba ho fantany fa an’i Jehovah ny tany fa izy dia notolorana fotsiny, tsy azony atao amin’izay itiavany azy ny fiasana ny tany fa tsy maintsy araka izay andidian’i Jehovah azy

·         Taona fanafahana satria avotsotra ny trosa: Raha misy Israelita nindrana vola dia avotsotra izany trosa izany amin’ny fanombohan’ny taon-tSabata. Toy ny amotsorana ny tany tsy hamokatra no amotsorana ny olona koa tsy handoa ny trosany (Deot 15:1–11, 31:10–11). Miova ho fanomezana ny trosa fa tsy enta-mavesatra mampilonjy ny mpitrosa intsony. Ny trosa dia toy ny rojo vy eny amin’ny vozon’ny mpitrosa amin’izay alehany rehetra ambarapahatongan’ny fotoana ahavitany mandoa izany na indrindra raha avotsotra toy izay miseho amin’ny taon-tSabata.

·         Fitsinjovana manokana ireo mahantra

Lev 25:8–22: ny Jobily

·         Isaky ny faha 94 taona, i.e., 7x7=49 ka amin’ny Andro Fanavotana Lehibe (10 amin’ny volana Tishri na Septembre ankehitriny) no itsofana ny yôbel na yôvel. Ny yôbel dia ilazana ny tandrok’osy izay notsofina tamin’io andro io. Avy amin’io no nahazoana ny teny hoe jôbily.

·         Tsofina isaky ny tanàna ny anjomara ary mody any amin’ny foko sy ny tanànany daholo ny rehetra.

·         Fifaliana lehibe ho an’ny olona rehetra satria misy famotsorana trosa, ny fanafahana andevo

·         Averina amin’ny tompony tamin’ny voalohany ny zara tany rehetra

Ny Fampiasana ny Jobily taty aoriana:

Ny rahavavy Katôlika no nampiasa ny antsoina hoe Jobily Indolzansa isaky ny 25 taona:

·         Anomezana famelankeloka (indulgence) izay mibebaka

·         Anomezana famelankeloka izay nahavita asa manokana teo amin’ny Fiangonana

·         Jobily volafotsy (25 ans), jobily volamena (50 ans) ary jobily vatosoa (60–75 ans)

Lioka 4:16–21:

16 Dia tonga tao Nazareta, izay nahabe Azy Izy; ary araka ny fanaony dia niditra tao amin’ny synagoga tamin’ny andro Sabata Izy ka nitsangana hamaky teny. 

17 Dia natolotra Azy ny bokin’Isaia mpaminany; ary nony namelatra ny boky Izy, dia nahita ny teny voasoratra hoe:  

18 Ny Fanahin’i YHWH no ato amiko, Satria nanosotra Ahy hitory teny soa mahafaly amin’ny malahelo Izy; Naniraka Ahy hitory fandefasana amin’ny mpifatotra Izy, Sy fampahiratana amin’ny jamba, Hanafaka izay nampahorina,  

19 Hitory ny taona ankasitrahan’i YHWH (Isa. 61. 1, 2).  

20 Ary rehefa nahorony ny boky ka naveriny tamin’ny mpanao raharaha, dia nipetraka Izy. Ary nandinika Azy ny mason’izay rehetra teo amin’ny synagoga.  

21 Ary Jesosy niteny taminy hoe: Androany no efa tanteraka eto anatrehanareo izany soratra izany. (Lio. 4:16-21)

·         Jesosy Kristy no tena jobily ho an’ny mpanota: nanafaka antsika tamin’ny fanandevozan’ny ota sy ny rafitra mangeja teo amin’ny fiarahamonina

·         Tsy mba anjomara tandrok’osy no nampanenoina fa ny kiakan’Ilay zanak’Andriamanitra teo amin’ny hazo fijaliana

Ahoana ny hiainantsika ny Jobily ankehitriny?

•  Ny fototry ny Jobily dia fanafahana sy fanavotana
•  Famelan-keloka: andro famotsoran-keloka ny jobily. Isika ve mba mahavita mamela ny heloky ny namantsika? Sa milanja trosa eny foana?
• Ananan’olona trosa ve ianao? Inona no ataonao? Vitanao ve ny mamotsotra ny vola nindramin’olona taminao?
• Ahoana ny fitondranao ireo olona ambany fahefanao? Manitsakitsaka azy ve? Sa manome fahafahana azy ka mihevitra azy ho toy ny zanaka na havana?
• Efa mahatsiaro afaka ve ianao?